ဟာပက်စ် ရိုးရှင်းသော ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား ၁ (HSV-1)

ဟာပက်စ် ရိုးရှင်းသော ဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစား ၁ (HSV-1) သည် အဓိကနှင့် ထပ်တလဲလဲ ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည့် လိုင်းနား ဒက်စ်ဒီအဲန်အေ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် orolabial နှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ မူကိုဆာတွင်ဖြစ်သည်။

ဟာပက်စ် ရိုးရှင်းတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစား ၁ ဟာ အရမ်းကို ကူးစက်တတ်တယ်လို့ ယူဆကြတယ်၊ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ ရှိနေပါတယ်။

စာရင်းဇယားအရ ကလေးဘဝတစ်လျှောက်လုံးတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်မှုအများစု ထွက်လာသည်။ ရောဂါကူးစက်မှုသည် တစ်သက်တာအခြေအနေဖြစ်သောကြောင့် အမြဲတမ်းဖြစ်သည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါ အများစုမှာ ပါးစပ်ထဲ ဒါမှမဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဖြစ်နေတယ် (oralal ဟက်ပီး၊ orolabial, oral-labial၊ oral-labial၊ သို့မဟုတ် ပါးစပ်မျက်နှာဟက်သီး) အတွင်း ဒါမှမဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်မှာရှိပါတယ်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါများ (မျိုးရိုးဗီဇနှင့်/သို့မဟုတ် အစာအာဟာရနယ်မြေ) နှင့်ဆက်နွှယ်သည့် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါများလည်း ရှိသေးသည်။

Orolabial hpes, hpetic sycosis (HSV Folliculitiss) ၊ ဟက်ပီ ဂလက်ဒီယတိုရမ်၊ ဟက်ပက်စ် အန်စီဖယ်လီတီစ် ၊ ကာပိုစီ ဗာရီဆဲလီဖောင်း ပေါက်ကွဲ မှု (eczema ဟက်တီကင်) နှင့် ပြင်းထန် သော နာတာရှည် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ ကူးစက်ရောဂါ များ အားလုံး သည် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါ ၏ ဖြစ် နိုင်ခြေ ရှိ သော ပြသ ချက် များ ဖြစ် သည် ။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (ဒဗလျူအိပ်ခ်ျအို) အဆိုအရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ အသက် ၅၀ အောက် လူပေါင်း ၃.၇ ဘီလီယံနီးပါးဟာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ အပြုသဘောရှိကြတယ်လို့ သတင်းရပါတယ်။ ဤ လူ များ သည် ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ လူဦးရေ ၏ ၆၇ ရာခိုင်နှုန်း ပါဝင် သည် ။ အာဖရိကတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှု ပျံ့နှံ့မှုနှုန်းအမြင့်ဆုံးကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ခြင်းမှာ အတော်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပါတယ်။ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုရဲ့ အနည်းဆုံး ပျံ့နှံ့မှုနှုန်းကတော့ လူဦးရေရဲ့ ၄၅% သာ ကူးစက်ခံခဲ့ရတဲ့ အမေရိကန်တိုက်ဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘာ့ ပထဝီဝင်နဲ့ စီးပွားရေးနဲ့ စီးပွားရေးနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်အပိုင်းမှာ ရှိနေချိန်မှာ လူဦးရေရဲ့ ၈၈% အပြုသဘောရှိခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုနှုန်းများ ဒေသမှ ဒေသအတွင်းသို့ ပြောင်းလဲသွားသည်။

HSV-1 ရောဂါကူးစက်မှုအတွက် အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းများ

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုအတွက် အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းများမှာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုမျိုးအရ ကွဲပြားခြားနားသည်။ အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းများတွင် အရက်ဝေမျှခြင်း သို့မဟုတ် အလှကုန်ပစ္စည်းများ ဝေမျှခြင်းကဲ့သို့သော ရောဂါကူးစက်ခံရသောလူနာတစ်ဦး၏ တံတွေးကို ဖော်ထုတ်သည့် မည်သည့်လုပ်ရပ်မဆို ပါဝင်သည်။

ပြင်းထန်သော အော်လာဘီယာကူးစက်မှု၏ ရှေ့ဆက်စကားတွင် သင်တုန်းဓားတစ်ချောင်းဖြင့် ရိတ်ရိတ်ခြင်းသည် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဆိုက်ကို့စ်ရောဂါအတွက် အဓိကအန္တရာယ်ဖြစ်သည်။ ရပ်ဂ်ဘီ၊ နပန်းသတ်ခြင်း၊ အမ်အမ်အေနှင့် လက်ဝှေ့ထိုးခြင်းစသည့် အဆက်အသွယ်မြင့်အားကစားများတွင် ပါဝင်ခြင်းသည် ဟာပက်စ် ဂလက်ဒီယိုတိုရမ်အတွက် အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းများဖြစ်သည်။

ဟက်ပီတစ်ဝါးအတွက် အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းများတွင် ကလေးလူဦးရေတွင် အော်လာဘီရယ် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှု မျက်မှောက်တွင် လက်မဆေးခြင်းနှင့် သံချောင်းကိုက်ခြင်းတို့ပါဝင်သည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ သည် အများအားဖြင့် လူကြီးများတွင် ဟက်ပီတီဗွီ နှာခေါင်းကို ဖြစ်စေသော်လည်း အရွယ်ရောက်သူ လူဦးရေတွင် ဆေး/သွားအတတ်ပညာသည်လည်း ဖြစ်လေ့ရှိသည်။

အရေပြား အတားအဆီး ကျရှုံး မှု သည် eczema ဟီပီတီယမ် အတွက် အဓိက အန္တရာယ် အကြောင်းရင်း တစ် ခု ဖြစ် သည် ။ Atopic dermatitis, Dariy-Hailey ရောဂါ၊ Mycosis fungoides နှင့် ichthyosis အမျိုးအစားအားလုံးတို့သည် ယင်း၏နမူနာများဖြစ်သည်။ အက်တိုပီ ဒီမာတီရစ်နှင့် ichthyosis Vulgaris တို့တွင် တွေ့ရှိရသည့် ဖီလာဂရင်မျိုးရိုးဗီဇတွင် ဗီဇပြောင်းလဲခြင်းများသည်လည်း အန္တရာယ်တိုးများလာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသည်။ Pimecrolimus နှင့် Tacrolimus ကဲ့သို့သော ထိပ်တန်း ကယ်လ်စီနောရင်ဟန့်တားပစ္စည်းများကို အသုံးပြုခြင်းသည် dermatitis ဟင်းသီးဟင်းရွက်အတွက် ဆေးဝါးအန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့် အကြောင်းရင်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။

အိခ်ျအိုင်ဗွီကူးစက်မှု သို့မဟုတ် သွေးကင်ဆာ/လီဖိုမာ လူနာများကဲ့သို့သော ကိုယ်ခံအားကုသမှုခံယူသူများ (ခိုင်ခံ့သောအင်္ဂါ သို့မဟုတ် ဟမာတိုပိုပီတစ် ပင်မဆဲလ်များ)၊ အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီကူးစက်မှု သို့မဟုတ် သွေးကင်ဆာ/လမ်ဖိုမာ လူနာများကဲ့သို့သော ကိုယ်ခံအားစနစ်ဖြင့် ပြည်နယ်များသည် ပြင်းထန်သော သို့မဟုတ် အဆက်မပြတ် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီကူးစက်မှုအတွက် အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းများဖြစ်သည်။

ကူးစက်ရောဂါဗေဒ

ကမ္ဘာ့ လူဦးရေ ၏ သုံးပုံတစ်ပုံ နီးပါး သည် သူ ၏ ဘဝ တစ်ချိန်ချိန် တွင် လက္ခဏာ ရှိ သော အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါ လက္ခဏာ ရှိ ခဲ့ သည် ဟု ခန့်မှန်း ခဲ့ သည် ။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ သည် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ သို့မဟုတ် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ တွင် ပဋိပစ္စည်းများမရှိသူများတွင် အဓိကကူးစက်ရောဂါဖြစ်စေသည်။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ အမျိုးအစား (အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ပဋိဇီဝဆေးရှိ လူနာတစ်ဦးတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်ရောဂါရှိသူ တစ်ဦးချင်းစီတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ အမျိုးအစားများထဲမှ တစ်ခုနှင့် ရောဂါကူးစက်မှုဟု ဖော်ပြထားသည်။ ပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်းက အကြိမ်ကြိမ်ကူးစက်စေပြီး အများအားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာမပြတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသုတ်ခြင်းလို့ ဖော်ပြလေ့ရှိတယ်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ကလေးငယ် ၁၀၀၀ တွင် ၁ ယောက်ခန့်သည် ဗီဇမွေးပြီးနောက် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ အဆက်အသွယ်ကြောင့် မွေးကင်းစ ဟက်ပက်စ် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ရောဂါရရှိကြသည်။ လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများ ထပ်ခါတလဲလဲရှိသော အမျိုးသမီးများသည် မိမိတို့၏မွေးကင်းစကလေးများထံ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီကို လျော့နည်းစေနိုင်သည့် အန္တရာယ်နည်းသည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်အတွင်း လိင်ဆိုင်ရာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီကူးစက်ရောဂါရှိသော အမျိုးသမီးများသည် အန္တရာယ်ပိုများနေသည်။

ကူးစက်ရောဂါအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် သေစေနိုင်သော အဆစ်ဖာလစ်ရောဂါ၏ အဓိကအကြောင်းရင်းဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် မျက်စိကွယ်စေသည့် အဓိကအကြောင်းရင်းဖြစ်သည်။

ဟက်ပီလက္ခဏာများ

ရောဂါကူးစက်ခံရသူအများစုသည် ရောဂါလက္ခဏာများလက္ခဏာများရှိကြသောကြောင့် ဟက်ပီများအတွက် အပြုသဘောဆောင်ခြင်းက ရောဂါလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာမည်ဟု မဆိုလိုပါ။

ဟက်ပက်စ် မီးတောက်များတွင် များသောအားဖြင့် နာကျင်စေသော ပေါက်ကွဲမှုများနှင့် ပွင့်နေသောနာကျင်မှုများ ပါဝင်လေ့ရှိသည်။ နာကျင်မှုမဖြစ်မီ ကူးစက်ခံရသူသည် မီးတောက်လောင်နေသောဒေသတွင် ဒေါသထွက်ခြင်း၊ တင်းကျပ်ခြင်း သို့မဟုတ် မီးလောင်နေသည်ဟု ခံစားရနိုင်သည်။

အစပိုင်းတွင် ဟက်ပက်စ်များ မီးတောက်လောင်ပြီးနောက် ရံဖန်ရံခါ ပေါက်ကွဲသူများ ပြန်ပေါ်လာနိုင်သည်။ ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း၏ ကြိမ်နှုန်းသည် လူတစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး မတူကြချေ။

အပျော်ဆုံး အကြောင်းရင်းမှာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ (အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကြောင့် ဖြစ်ပွားမှု ရာခိုင်နှုန်းအနည်းငယ်သာရှိသည်ဟု သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။) အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုအများစုသည် ရောဂါလက္ခဏာများဖြစ်ကြောင်း ပေါ်လွင်စေရန် အရေးကြီးသည်။ ရောဂါလက္ခဏာများရှိသည့်အခါ "အအေးဒဏ်" သို့မဟုတ် ဖျားနာခြင်းသည် ပုံမှန်တင်ဆက်မှုအများဆုံးဖြစ်သည်။ ကလေးများတွင် ရောဂါလက္ခဏာပြခြင်းဆိုင်ရာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုများက အဆင်မပြေမှု၊ ဟယ်လီတိုဆစ်နှင့် ဒစ်စဖာဂျီယာ ရောဂါတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် Gingivostomatitis (Gingivostomatitis) ဟု မကြာခဏ သိသာထင်ရှားလေ့ရှိသည်။ ယင်းသည် လူကြီးများတွင် ဖာရန်ဂျစ်တစ်ရစ်နှင့် လူကြီးများတွင် တစ်ကိုယ်တော်နျူကလီယိုရောဂါကဲ့သို့သော အခြေအနေကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။

အခြေခံအော်လိုက်ရောဂါကူးစက်မှုလက္ခဏာများသည် အဆက်အသွယ်လုပ်ပြီးနောက် သုံးပတ်မှ တစ်ပတ်အထိပေါ်လာသည်။ အစာငတ်ခံစိတ်ရောဂါ၊ အစာငတ်ခံစိတ်ရောဂါ၊ နာကျင်မှုများ၊ နာကျင်မှုများ၊ ဒေသခံ နာကျင်မှု၊ မီးလောင်ခြင်း စသည်တို့ပါဝင်သည့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးလက္ခဏာများ မကြာခဏရှိကြသည်။

အဓိကအိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ အနာများကို ပါးစပ်နှင့် နှုတ်ခမ်းများတွင် တွေ့ရလေ့ရှိသည်။ ထို့နောက် လူနာသည် သန္ဓေသားလောင်းအုတ်မြစ်ပေါ်တွင် နာကျင်စွာစုပ်ထားသော ယာဉ်များရှိပေမည်။ ဒီယာဉ်တွေမှာ ထူးခြားတဲ့ ချောမွေ့တဲ့ နယ်နိမိတ်ရှိတယ်။ ဤယာဉ်များသည် နောက်ဆုံးတွင် ပူဆွေးမှု၊ တိုက်စားမှုများနှင့် အနာများအဖြစ်သို့ တိုးတက်လာပေမည်။ ၂ ပတ်ကနေ ၆ ပတ်အကြာမှာ ရောဂါလက္ခဏာတွေ ပျောက်ကွယ်သွားတယ်။

၂၄-နာရီကြာ ကူးစက်ရောဂါလက္ခဏာများထက် ပို၍နူးညံ့လေ့ရှိပြီး ၂၄-နာရီကြာ တင်းကျပ်ခြင်း၊ မီးလောင်ခြင်း၊ ထပ်တလဲလဲဖြစ်နေသော အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါများသည် နှုတ်ခမ်း၏ သန်းပေါင်းထောင်နယ်နိမိတ်ကို ထိခိုက်စေလေ့ရှိသည် (အခြေခံကူးစက်ရောဂါတွင် တွေ့ရသည့်အတိုင်း ခံတွင်းနှင့် နှုတ်ခမ်းများနှင့် နှုတ်ခမ်းများကို ဆန့်ကျင်သည့်အနေနှင့်) နှုတ်ခမ်း၏ နယ်နိမိတ်ကို ထိခိုက်စေလေ့ရှိသည်။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါများကို အစပိုင်း သို့မဟုတ် ထပ်ခါတလဲလဲ ကူးစက်စေခြင်းက ဆံပင်ဖောလစ်ကယ်ကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ ယင်းကို ဟက်ပီတစ် ဆိုိုင်ကို့စ် (HSV folliculitiss) ဟု လူသိများကြသည်။ ၎င်း သည် အနီးကပ် သင်သား ဓား တစ် ချောင်း နှင့် ရိတ် ခြင်း ၏ သမိုင်း တစ် ခု ရှိ သော လူ တစ် ယောက် ၏ မုတ်ဆိတ် ပေါ်တွင် ပေါ်လာ လိမ့်မည် ။ မုတ်ဆိတ် ဒေသ တစ် ခု လုံး ကို ထိခိုက် စေ သော ကြီးမား သော အနာ များ အထိ တိုက်စား မှု နှင့်အတူ ပြန့်ကျဲ နေ သော ဖိုလီကူလာ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး များ မှ အရွယ်အစား အရွယ်အစား ရှိ သည် ။ ဟပ်ပီတစ် ဆိုက်ကို့စ်ဆိုတာ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ကန့်သတ်ထားတာဖြစ်ပြီး ၂ ပတ်ကနေ ၃ ပတ်အတွင်း ယိုယွင်းပျက်စီးနေတဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်းတွေ ပျောက်ကွယ်သွားတယ်။

ဟက်ပက်စ် ဂလက်ဒီယတိုရမ်အနာများသည် မျက်နှာ၏ဘေးဘက်၊ မျက်နှာ၏ ဘေးဘက်၊ လက်မောင်း ၄ ရက်မှ ၁၁ ရက်အထိ ပေါ်လာမည်။ ဤ ရောဂါ စစ်ဆေး မှု အတွက် သံသယ မြင့်မား သော အဆင့် သည် အားကစား သမား များ တွင် မရှိမဖြစ်လိုအပ် သည် ၊

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါသည် ကိန်းဂဏန်းများ သို့မဟုတ် အစွန်ဂျီယံများပေါ်ရှိ ကူးစက်ရောဂါကူးစက်မှုကလည်း မျိုးရိုးဗီဇ နှိုးဆော်မှု ဖြစ်စေနိုင်သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အရည်ပျော်သွားနိုင်သည့် နက်ရှိုင်းသော ပေါက်ကွဲမှုများအဖြစ် ဟက်ပီတစ်နှိုးက ဖော်ပြသည်။ ပြင်းထန်တဲ့ ပါရိုနီချီရောဂါ ဒါမှမဟုတ် ရှုပ်ထွေးနေတဲ့ အညစ်အကြေးဟာ အများအားဖြင့် အမှားတစ်ခုပါ။ ဟက်ပီတစ် ဝှိုက်လိုက အက်ပီထရိုခ်ျလီယာ ဒါမှမဟုတ် ဘက်တီးရီးရယ် ဆဲလ်လူလီတီစ်ကို တုပနိုင်တဲ့ အက်ပီထရိုခ်ျလီယာရဲ့ လီမ်ဖာဒီနိုပသီကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တယ်။

သက်ရှိ ၅ ရက်မှ ၁၄ ရက်ကြားတွင် မွေးကင်းစကလေး ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများ ပေါ်ထွက်လာပြီး ဦးရေနှင့် ပင်စည်ကို ကြိုက်နှစ်သက်သည်။ ယင်းသည် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖြစ်စေနိုင်သည့်အပြင် နှုတ်နှင့် မျက်လုံး မူကိုဆာတို့ ပါဝင်ပတ်သက်စေနိုင်သည်။ ဗဟိုနဗ်ကြောစနစ် (CNS) ပါဝင်ပတ်သက်နိုင်ပြီး ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ အန်နီဖာလစ်တီရောဂါ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ အစာကျွေးခြင်း၊ ဖွန်တာနယ်၊ စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခြင်း၊ စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခြင်းနှင့် တုန်လှုပ်ချောက်ချားမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

အိ ပ် ခ်ျ အ က် စ် ဗွီ ရောဂါ ကူး စက် ခြင်း သည် ကိုယ် ခံ အား စနစ် ကျန သော လူနာ များ တွင် ပြင်းထန် ပြီး အဆက်မပြတ် ဖျားနာ မှု ဖြစ် စေ နိုင်သည် ။ လျင်မြန်စွာ တိုးများလာနေသော အနာများ သို့မဟုတ် ဗားကော့စ်/pustular ရောဂါများသည် ပြင်းထန်ပြီး အဆက်မပြတ် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ ရောဂါကူးစက်မှု၏ ပုံမှန်အကောင်းဆုံး ဖော်ပြချက်များဖြစ်သည်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ဒါမှမဟုတ် အစာအိမ်လမ်းကြောင်းတွေမှာ ပါဝင်ပြီး ဒစ်စပနီယာ ဒါမှမဟုတ် ဒစ်စဖာဂျီယာမှာ ဖော်ပြထားတာက လူတွေအတွက် အဆန်းမဟုတ်ပါဘူး။

HSV-1 ကူးပြောင်းခြင်း

အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကို အဓိကအားဖြင့် ခံတွင်းမှ နှုတ်တိုက်ဆက်သွယ်မှုဖြင့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့စေသည်။ တံတွေး သို့မဟုတ် အခြားမျက်နှာပြင်များနှင့် ထိတွေ့ခြင်းက ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်စေနိုင်သည်။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ သည်လည်း လိင်ဆိုင်ရာ ဟက်ပီများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ မျိုးရိုးဗီဇနယ်မြေနှင့် ရောဂါကူးစက်ခံရသော ခံတွင်းဒေသစပ်ကြား အဆက်အသွယ်ရပြီးနောက် ဤဟက်ပီမျိုးကို စာချုပ်ချုပ်ဆိုကြသည်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် ၎င်း၏အိမ်ရှင်တွင် မလှုပ်မရှားဖြစ်နေပုံရသော်လည်း ရောဂါမကူးစက်ပုံရသော အခြားမျက်နှာပြင်များနှင့် ပါးစပ် သို့မဟုတ် အရေပြားစပ်ကြား ထိတွေ့မှုဖြင့် ကူးစက်နိုင်ဆဲဖြစ်သည်။

ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုအန္တရာယ်အများဆုံးမှာ တက်ကြွသောနာကျင်မှုများနှင့် ထိတွေ့ခြင်းဖြင့် မီးတောက်လောင်နေချိန်အတွင်းဖြစ်သည်။

ပုံမှန်အားဖြင့် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်ခံရပြီး ပါးစပ်မီးတောက်ဖြစ်နေတဲ့ လူတွေဟာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာဒေသရဲ့ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်မှုအတွက် အကြောင်းအရာတွေ မဟုတ်ပါဘူး။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါနှင့်ပတ်သက်၍ အလွန်အရေးကြီးသောအချက်တစ်ခုမှာ ရောဂါကူးစက်ခံရသူအား အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်ခြင်းမှ မကာကွယ်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။

အလွန်ရှားပါးသောအခြေအနေများတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကြောင့်ဖြစ်သော လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများရှိသည့် မိခင်တစ်ဦးသည် မွေးချိန်အတွင်း ကလေးထံ ပို့ပေးနိုင်သည်။ ယင်းကို အာရုံကြောဟက်ပီများဟု လူသိများကြသည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ရဲ့အဆိုအရ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုကို တားဆီးပေးမယ့် ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် ဆက်လက်လေ့လာနေပါတယ် ။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါကို စစ်ဆေးခြင်း

အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ဆာလော်ဂျီ သည် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါ (antibody ရှာဖွေတွေ့ ရှိမှု) အနောက်ဘက် blot မှတစ်ဆင့် အန်တီဘိုဒီ ရှာဖွေတွေ့ ရှိမှု) အတွက် ရွှေစံနှုန်းဖြစ်ပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ် ပိုလီမာရပ်စ်ဆက် တုံ့ပြန်မှုဟာ အကင်းပါးဆုံးနဲ့ သတ်သတ်မှတ်မှတ် နည်းပညာ (PCR) ဖြစ်ပါတယ်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ ရွှေစံနှုန်းဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ဗိုင်းရပ်စ်ယဉ်ကျေးမှု၊ တိုက်ရိုက် ဖလိုရိုက်ဆန့်အန်တီဗိုဒီ (ဒီအက်အေ) စမ်းသပ်မှု စမ်းသပ်ခြင်းနှင့် Tzanck szmar တို့ပါဝင်သည်။

၎င်း သည် တက်ဇန့် စတား သည် မျိုးပေါင်းစုံ သော ဆဲလ် ကြီး များ ကို သာ သတိပြု ရန် အရေးကြီး သည် ၊ ထို့ကြောင့် ၎င်း သည် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ နှင့် ဗီဇဗွီ အကြား ခြားနား ချက် ကို မ သိ နိုင် ပါ ။ ဒီအက်ဖ်အေ စာစီစာကုံးကတော့ နှစ်ခုကြား ကွာခြားမှုကို သိနိုင်ပါတယ်။

HSV-1 ရောဂါကူးစက်မှု၏ ရှုပ်ထွေးမှုများ

ဥပမာ၊ အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီပိုးရှိသူများသည် ပို၍ပြင်းထန်သောလက္ခဏာများနှင့် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှု ပိုမြင့်မားလာနိုင်သည် ။ အလွန်ရှားပါးသောအခြေအနေများတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုက အန္တရာယ်ရှိသော ရောဂါများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ အင်ဆာဖာလီတီ (ဦးနှောက်ကူးစက်ရောဂါ) သို့မဟုတ် မျက်စိကူးစက်ရောဂါ)စသည့် အန္တရာယ်များ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။

နောက်ထပ် HSV-1 ရှုပ်ထွေးမှုတစ်ခုမှာ မွေးကင်းစရိုက်ဟပ်များဖြစ်သည်။ မွေးဖွားချိန်အတွင်း လိင်ဆိုင်ရာလမ်းကြောင်းတွင် ကလေးငယ်တစ်ဦးသည် လိင်ဆိုင်ရာလမ်းကြောင်းတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ သို့မဟုတ် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကို ထိတွေ့သောအခါ ဤဟက်ပီမျိုး ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ (ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် မွေးဖွားမှု ၁၀၀.၀ တိုင်းတွင် ၁၀ ခုခန့်တွင် ဖြစ်ပျက်နေသော်လည်း ယင်းသည် အာရုံကြောဆိုင်ရာ မသန်မစွမ်းမှု သို့မဟုတ် သေခြင်းပင် ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည့် ရှုပ်ထွေးသောအခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ 

ကိုယ်ဝန်မဆောင်မီ လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများအတွက် အပြုသဘောဆောင်သော အမျိုးသမီးများသည် အများအားဖြင့် အန္တရာယ်မရှိချေ။ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်အတွင်း အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီနှင့် ပထမဆုံးအကြိမ် ကူးစက်ခံရသောအခါ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအမြင့်ဆုံးကို လိင်ဆိုင်ရာလမ်းကြောင်းတွင် တွေ့ရှိရသည် ။

အမျိုးအစား ၁ နှင့် အမျိုးအစား ၂ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ ရောဂါကူးစက်မှု နှစ်မျိုးစလုံးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည့် အခြားရှုပ်ထွေးမှုမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘာဝဖြစ်သည် ။ ပါးစပ်မှ ဟက်ပက်စ်များ မီးတောက်မီးလျှံသည် မေ့ဆေးမဲ့ဖြစ်နိုင်သောကြောင့် ၎င်းသည် ကူးစက်ခံရသူ၏ လူမှုရေးဘဝကိုလည်း ထိခိုက်စေနိုင်သည်၊ အကြောင်းမှာ ယင်းသည် ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချမှု သို့မဟုတ် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စိတ်ဆင်းိုဖိစီးမှုကိုပင် ညွှန်ပြနိုင်သည်။

ထို့ပြင် လူမှုရေးအခြေအနေတွင် လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများသည် ဘဝအရည်အသွေးနှင့် လိင်ဆက်ဆံမှုအပေါ်လည်း ထိခိုက်နိုင်သည်။

အချိန်ကုန်လွန်လာတာနဲ့အမျှ ရောဂါကူးစက်ခံရသူတွေဟာ အခြေအနေနဲ့ အလိုက်သင့်နေတတ်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနဲ့ နေထိုင်တတ်ကြတယ်။ 

ဟဲ ပ် စ် ရိုး ရှင်း သော ကု သ မှု

ဟက်ပက်စ်ရောဂါသည် တစ်သက်တာအခြေအနေဖြစ်ပြီး ကုသ၍မရနိုင်သော်လည်း ဟက်ပက်စ်မီးတောက်များကို ကုသနိုင်သည်။ ရောဂါလက္ခဏာများကို တည်ငြိမ်စေရန် အသုံးပြုသည့် ဆေးဝါးများစာရင်းတွင် Famciclovir၊ Valacyclovir ၊ သို့မဟုတ် Cyclovir ကဲ့သို့သော ဗိုင်းရပ်စ်တိုက်ဖျက်ဆေးများပါဝင်ပြီး ယင်းတို့သည် အလွန်ထိရောက်မှုရှိသည်။

အက်စီကလိုဗာ ၃ မှ ၅ ဂရမ် သို့မဟုတ် Valacyclovir 1 ဂရမ်ကို တစ်နေ့လျှင် ၁၀ ရက်မှ ၁၄ ရက်အထိ နှုတ်ဖြင့် ၁၀ ရက်မှ ၁၄ ရက်အထိ ခံတွင်းဖြင့် ယူဆောင်သွားရန် အကြံပြုထားသည်။

အဆက်မပြတ် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ခြင်းဟူသည် ပြင်းထန်ပြီး နာတာရှည် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီရှိ ကိုယ်ခံအားကုသပေးသူများအတွက် ကုသမှုရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်သည်။ အော်ရယ်အေစီကလိုဗာသည် ကိုယ်ခံအားနည်းသူများတွင် အဆက်မပြတ် ကိုယ်ခံအားစနစ်ဖိနှိပ်မှုအတွက် အကြံပြုထားသည်။

အကယ်၍ သင်သည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသောဒေသကို ကုသမှု အရှိန်မြှင့်ပေးနိုင်ရန် ဟက်ပီရောဂါ  ဖြစ်ပွားလာပါက အောက်ပါ ထောက်ခံချက်များကို သတိပြုသင့်သည်–

• ထိခိုက်ဒဏ်ရာရတဲ့ ဧရိယာကို သန့်ရှင်းသန့်စင်ပြီး ခြောက်သွေ့စေပါ။
• ညှိုးနွမ်းခြင်း သို့မဟုတ် ပေါက်ကွဲမှုတို့ကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။
• ရောဂါကူးစက်ခံရသည့်ဒေသနှင့် ထိတွေ့ပြီးနောက် လက်များကို သန့်ရှင်းစေသည်။
• အရေပြားမှ အရေပြားထိတွေ့မှုကို ဦးဆုံးသတိပြုမိသည့်အချိန်မှစ၍ နာကျင်မှုများ ပျောက်ကင်းသွားသည်အထိ ဟက်ပီများ၏လက္ခဏာများကို ဦးဆုံးသတိပြုမိသည့်အချိန်မှစ၍ အရေပြားနှင့် အရေပြားထိတွေ့မှုကို ရှောင်ပါ။

ရှေ့ ဖြစ်ဟောကိန်း

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုအများစုမှာ လက္ခဏာများဖြစ်ကြပြီး ရောဂါလက္ခဏာများမှာ မာကိုကိုတာနီနာ့စ် အနာများ နှေးကွေးစေသည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှု၏ ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်သည် ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် တည်နေရာအရ ကွဲပြားခြားနားသည်။

အချိန်အများစုမှာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုသည် အချိန်ကြာမြင့်စွာ အိပ်စက်ခြင်းနှင့် ပြန်လည်လှုပ်ရှားမှုတို့ကြောင့် ထူးခြားသည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ အန်နီဖာလီတီစ်သည် သိသာထင်ရှားသော သေဆုံးမှုနှုန်းနှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသည်။ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ကုသမှုမခံရတဲ့ ရောဂါတွေရဲ့ ၇၀% သေစေနိုင်ပါတယ်။ အခြေအနေ နှစ် ခု စလုံး သည် မျက်စိ ကွယ် ခြင်း ကို ဖြစ် စေ နိုင် သောကြောင့် ၊ လူနာ သည် ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ ပြိုကွဲ မှု သို့မဟုတ် သန္ဓေသား အမာရွတ် ခံစား နေ ရ လျှင် မျက်လုံး အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ ၏ ခန့်မှန်း ချက် သည် လည်း အလားတူ စိတ်ပျက် စရာ ဖြစ် သည် ။

ဟာပက်စ် ရိုးရှင်းသော ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား ၂ (HSV-2)

အခြားဟင်းသီးဟင်းရွက် ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား ၂ ကိုလည်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ပျံ့နှံ့လျက်ရှိသည်။ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ နှင့် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ တို့၏ ကွာခြားချက်မှာ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သီးသန့် ကူးစက်ခြင်းဖြစ်ပြီး လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ ဖြစ်ပေါ်စေခြင်းဖြစ်သည် ။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကြောင့်လည်း မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဟက်ပီများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော်လည်း လိင်ဆိုင်ရာ ဟက်ပီးများအတွက် အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်ခြင်းဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏အဆိုအရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွင်း အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ သည် အသက် ၁၅ နှစ်မှ ၄၉ နှစ်အရွယ် လူပေါင်း ၄၉၁ သန်းနီးပါးတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဟက်ပီများ ဖြစ်ပွားရေးအတွက် တာဝန်ရှိခဲ့သည်။ အခြားအသုံးအနှုန်းများအရ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် အစီရင်ခံစာ၏အခိုက်အတန့်တွင် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ဖြင့် ကူးစက်ခံခဲ့ရသည်။

ထို့ပြင် ဒဗလျူအိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုသည် အထီးများနှင့် အမျိုးသမီးများစပ်ကြားတွင်ပင် ဝေးကွာနေကြောင်း ဒဗလျူအိပ်ခ်ျအိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုက ဖော်ပြသည်။ ကူးစက်ခံရသူ ၄၉၁ သန်းနီးပါးအနက် အမျိုးသမီးပေါင်း ၃၁၃ သန်းမှာ အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြပြီး ၁၇၈ သန်းမျှသာ အမျိုးသားများဖြစ်ကြသည်။

အမျိုးသမီး များ မှ အမျိုးသား များ သို့ ကူးစက် ခြင်း သည် အတော်အတန် ထိရောက် မှု နည်း နေ စဉ် ၊ အမျိုးသား များ နှင့် အမျိုးသမီး များ အကြား ကူးစက် မှု နှုန်း များ ၏ ခြားနား မှု သည် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက် ခြင်း သည် အမျိုးသား များ မှ အမျိုးသမီး များ သို့ ပိုမို ထိရောက် မှု ရှိ သည် ဟူသော အချက် ကြောင့် ဖြစ် သည် ဟု ယူဆ ရ သည် ။

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု တစ် ခု တည်း တွင် အရွယ်ရောက် သူ စုစုပေါင်း ၄၅ သန်း ရှိ သော ၊ အသက် ၁၂ နှစ် နှင့် အသက် ပိုကြီး သူ များ ၏ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်း ဝန်းကျင် ကို ထိခိုက် စေ သည့် ၊ ဟားပတ်စ် ရိုးရှင်း သော ဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစား ၂ ( အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ -၂ ) ကူးစက်ရောဂါ မကြာခဏ ဖြစ် လေ့ ရှိ သည် ။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ သည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနာတရဖြစ်စေပြီး နယ်နိမိတ်ဒေသကို မကြာခဏ ထိခိုက်စေကြောင်း သိထားကြသော်လည်း လူနာများက လိင်ဆိုင်ရာအနာအဆာများကို အစီရင်ခံသည့်အခါ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကို ပို၍စဉ်းစားသုံးသပ်လေ့ရှိသည်။ 

သို့သော် ရောဂါ ပေါက်ကွဲမှုအများစုသည် မျိုးရိုးဗီဇအနှောင့်အယှက်ပေးခြင်း၊ စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခြင်း၊ ရောဂါအမည်တပ်ခြင်းနှင့် ကုသမှုတို့ကို နှောင့်နှေးစေနိုင်ဖွယ်ရှိသည့် သတ်သတ်မှတ်မှတ်မဟုတ်သော လက္ခဏာများဖြင့် ဖော်ပြပါလိမ့်မည်။ ရလဒ်အနေနှင့် ရောဂါကူးစက်မှုမရှိသူများနှင့် ပို၍ထိတွေ့နိုင်သည်။

အာဖရိကတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှု အများဆုံးပျံ့နှံ့နေကြောင်း (လူဦးရေ၏ ၄၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ကူးစက်ခံရသော အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြောင်း သတင်းပို့ခဲ့သည်။ ၂၅% သာလျှင် အမျိုးသားများဖြစ်ကြပြီး အမေရိကတွင် အနိမ့်ဆုံး (လူဦးရေ၏ ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အမျိုးသမီးများ ကူးစက်ခံနေရပြီး လူဦးရေ၏ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းသာ ကူးစက်ခံရသော အမျိုးသားများဖြစ်ကြသည်)။

ပျံ့နှံ့မှုနှုန်းသည် အသက်အရွယ်နှင့်အမျှ တိုးများလာကြောင်း ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့မှ မှတ်တမ်းများက ဖော်ပြသည်။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုအတွက် အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းများ

လိင်ဆက်ဆံချိန်အတွင်း အများအားဖြင့် အများအားဖြင့် လိင်ဆက်ဆံချိန်အတွင်း ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ပစ္စည်းတစ်ခုမှ အရည်များ (တစ်နည်းနည်း၊ တံတွေး) နှင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်းသည် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုအတွက် အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ သည် အများအားဖြင့် လိင်ဆက်ဆံမှုမှတစ်ဆင့် ပျံ့နှံ့သွားပြီး ယင်းသည် အပျိုဘော်ဝင်ချိန်မှစတင်ခဲ့သော ၎င်း၏ အဓိကအချက်ဖြစ်သည်။

အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ သည် ခန္ဓာကိုယ် အပြင်ဘက် တွင် ၎င်း ၏ ကန့်သတ် ထား သော တည်ငြိမ် မှု ကြောင့် စိုစွတ် သော မျက်နှာပြင် ပေါ်တွင် ရက်ပေါင်း များ စွာ သာ ကူးစက် နိုင် သည် ။ ရလဒ်အနေနှင့် လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှတပါး အခြားကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးလမ်းကြောင်းများသည် အနည်းဆုံးဖြစ်လေ့ရှိသည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများတွင် မူလနှင့် ထပ်ခါတလဲလဲဖြစ်ပေါ်လာသော အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီကူးစက်ရောဂါများသည် အတွင်းပိုင်းကူးစက်ရောဂါနှင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီကူးစက်မှုတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ 

ကူးစက်ရောဂါဗေဒ

ဟားပက်စ် မျိုးရိုးဗီဇသည် လိင်ဆိုင်ရာကူးစက်ရောဂါ (STI) ပျံ့နှံ့လေ့ရှိသည့် တစ်ခုဖြစ်နေဆဲပင်။ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ သည် ရောဂါအများစုအတွက် တာဝန်ရှိသော်လည်း အဆန်းမဟုတ်သော်လည်း ဟက်ပက်စ် ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား ၁ ၏ အဆန်းမဟုတ်သော်လည်း တိုးများလာနေသော ဖြစ်ရပ်များကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီ (HSV-1) ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ နှင့် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ နှစ် ခု စလုံး သည် အများအားဖြင့် ပွင့် နေ သော နာကျင် မှု များ နှင့် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့ မှု မှတစ်ဆင့် ထုတ် လွှင့် ခဲ့ သည် ။

အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ သည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု တွင် လိင်ပိုင်း ဆိုင်ရာ အနာ များ ၏ ပျံ့နှံ့ မှု အများဆုံး အကြောင်းရင်း များ ထဲမှ တစ် ခု ဖြစ် ဆဲ ဖြစ် ပြီး ၊ ကမ္ဘာ တစ်ဝန်း တွင် နှစ်စဉ် ဖြစ်ပွား မှု အသစ် ၂၃ သန်း ကျော် ကို မှတ်တမ်းတင် ထား သည် ။

HSV-2 ရောဂါလက္ခဏာများ

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုဟာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ရောဂါကူးစက်မှုလိုပဲ ရောဂါလက္ခဏာဖြစ်နိုင်တယ် ၊ ဒါမှမဟုတ် အသိအမှတ်ပြုမခံရနိုင်တဲ့ လက္ခဏာအနည်းအကျဉ်းကို တင်ပြနိုင်ပါတယ်။ ဆေး ပညာ ဆိုင်ရာ လေ့လာ မှု များ အရ ၊ ဆေးခန်း သို့ ရောက် ရှိ လာ သူ များ ၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း မှ  ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ခန့် သာလျှင် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါ ကူးစက် မှု ၏ ကြိုတင် စစ်ဆေး မှု တစ် ခု ကို အစီရင်ခံ သည် ။ ထို့ပြင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုအသစ်များအတွက် လူတို့ကို အနီးကပ်လေ့လာနေကြသည့် ထိုဆေးခန်းမှတ်တမ်းများက ရောဂါကူးစက်ခါစကူးစက်ခံရသူများထဲမှ သုံးပုံတစ်ပုံအထိ ရောဂါလက္ခဏာများရှိကြောင်း ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုက လိင်ဆိုင်ရာ ဟက်ပီများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ မျိုးရိုးဗီဇ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၏ စရိုက်လက္ခဏာများကို မျိုးရိုးဗီဇ သို့မဟုတ် ထို့ထက်မက သို့မဟုတ် ထို့ထက်မက ကိုယ်စားပြုသည်။ ပွင့်သောအနာများကို အနာများဟုခေါ်သည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှု မကြာသေးမီက ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၏ လက္ခဏာများတွင်လည်း အဖျား၊ ကိုယ်ခန္ဓာ နာကျင်မှု သို့မဟုတ် ဖောင်းပွနေသော လင်းမ့်နှာခေါင်းများပါဝင်နိုင်သည်။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ သည် များသောအားဖြင့် နာကျင်မှုကင်းသော အနာများ မဖြစ်စေကြောင်း ပေါ်လွင်စေရန် အရေးကြီးသည်။ ခေါင်းကိုက်ခြင်းနှင့် အနှောင့်အယှက်ကဲ့သို့သော စနစ်ကျသောလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး သုတေသနတစ်ခုတွင် လူနာ ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အပြိုင်အဆိုင် ဗိုင်းရီမီယာကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး မကြာခဏဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။

ထို့ပြင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်ခံရသူများသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် အစာအာဟာရဒေသတွင် ပွင့်နေသောအနာများမဖြစ်မီ ခြေထောက်များ၊ တင်ပါး သို့မဟုတ် ခလုတ်များတွင် နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း သို့မဟုတ် နာကျင်မှုခံစားရနိုင်သည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

အကြံပြုထားသော ဓာတ်ခွဲခန်း အကဲဖြတ်ချက်များ 

• (၇၂ နာရီအတွင်း အစပြုပြီး ၇၂ နာရီအတွင်း) တိုက်ရိုက်အနာ

အရေပြားဆွေးများကို သန္ဓေတားထားသော အပ်၊ urethra swabs ပါသည့် ယာဉ်များဖြင့် ရရှိကြသည်။ သားအိမ်ခေါင်းက ဗက်တီးရောင်၊ ဆီး၊ ဆီး၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဆွာဘ်များနှင့် ပရိုတိုစကုပ်များမှရရှိသော ကျောက်တုံးများဖြင့် ရရှိကြသည်။

• HSV serotping
• HSV PCR 
• တဇန့်ခ်စိမ်း

သင့်ရောဂါလက္ခဏာများသည် ပြင်းထန်သော ဆီးလမ်းကြောင်းကူးစက်မှုနှင့် ဆင်တူပါက ဆီးနှင့်ယဉ်ကျေးမှုကို သုံးသပ်ကြည့်ပါ။

HSV-2 ကူးပြောင်းခြင်း

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ၏ အဓိကလက္ခဏာမှာ ယင်းကို လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှတစ်ဆင့် သီးသန့် ကူးစက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရသူတစ်ဦး၏ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာမျက်နှာပြင် သို့မဟုတ် အရေပြား၊ အနာများ သို့မဟုတ် အရည်များနှင့် ထိတွေ့ခြင်းအားဖြင့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့စေသည်။ ရောဂါ ကူးစက် ခံ ရ သူ များ တွင် ကနဦး ရောဂါ လက္ခဏာ များ ကင်းမဲ့ နေ လျှင် တောင် မှ ၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကို ကူးစက် ခံ ရ သူ ၏ အရေပြား နှင့် အခြား လူ ၏ လိင်ပိုင်း ဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ခွဲစိတ် ကုသ မှု နယ်ပယ် အကြား ထိတွေ့ မှု ဖြင့် သာ ကူးစက် နိုင် သည် ။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကဲ့သို့ပင် မိခင်များမှ သူတို့၏မွေးကင်းစကလေးများသို့ ကူးစက်ပျံ့နှံ့သွားနိုင်ပြီး မွေးကင်းစကလေးများဖြစ်စေသည်။

HSV-2 ရောဂါကူးစက်မှု၏ ရှုပ်ထွေးမှုများ

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ နှင့် အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီတို့သည် အားကောင်းသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတစ်ခုကို ဖန်တီးနေကြောင်း လေ့လာမှုများက ဖော်ပြသည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်ခံရခြင်းက အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီကူးစက်ရောဂါအသစ်ကို သုံးဆနီးပါး တိုးများစေသည်။ ထို့ပြင် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရသူများသည် အခြားသူများထံ အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီပိုးကူးစက်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ထို့ပြင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကူးစက်ရောဂါသည် အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီပိုးကူးစက်ခံရသူများတွင် ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီပိုးကူးစက်ခံရသူတွေထဲက ၆၀% ကနေ ၉၀% ကြားဟာလည်း အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကူးစက်ခံရတယ်ဆိုတာ စာရင်းဇယားတွေက ဖော်ပြပါတယ်။

အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကူးစက်ရောဂါနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လိုက်ရင် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ ရောဂါတွေဟာ တစ်နည်းနည်းနဲ့ ကန့်သတ်ထားပြီး အိမ်ရှင်တွေဟာ အများအားဖြင့် ကျန်းမာတယ်ဆိုရင် အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကူးစက်ရောဂါဟာ အလျှော့ပေးလိုက်လျောတဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်ရှိသူတွေ ဖမ်းမိရင် အတော်အတန် အန္တရာယ်ပိုများပါတယ်။ ဥပမာ၊ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ နှင့် အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီ နှစ်မျိုးစလုံးကူးစက်ခံရသူများသည် ပို၍ပြင်းထန်သောလက္ခဏာများနှင့် ကြိမ်နှုန်းလည်း ပိုမြင့်မားနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။

မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုသည် ဦးနှောက်နှင့် အန္တရာယ်ရှိသော ကျန်းမာရေးပြဿနာများကို အမှန်တကယ် ဆိုးရွားပြီး အန္တရာယ်ရှိသော ကျန်းမာရေးပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ခဲသည်။

HSV-2 ကူးစက်ရောဂါကို ကာကွယ်ခြင်း

အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုမှ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များကို ဘေးကင်းစေရန် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် မီးတောက်များအတွင်း ၎င်း၏ ကူးစက်တတ်သော အထွတ်အထိပ်တွင်ရှိသောကြောင့် လိင်ဆိုင်ရာ လိင်ဆက်ဆံမှုကို ယာယီရှောင်သင့်သည်။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုကို ညွှန်ပြသည့် လက္ခဏာများရှိသူများကိုလည်း အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီ-၂ ရောဂါကူးစက်မှုတစ်ခု ပြုလုပ်ရန် အကြံပြုထားသည်။ 

ကွန်ဒုံးများသည် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကို စာချုပ်ချုပ်ဆိုမည့်အန္တရာယ်ကို လုံးဝလျော့နည်းစေနိုင်မည်မဟုတ်သော်လည်း ယင်းကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း လျှော့ချနိုင်သည်။ ဝမ်းနည်းစရာမှာ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကို ကွန်ဒုံးဖြင့်မဖုံးလွှမ်းထားသော လိင်ဒေသ၏ အရေပြားနှင့် ရိုးရိုးဆက်သွယ်မှုဖြင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုနိုင်ပါသည်။ အမျိုးသား များ အတွက် ၊ ဆေး ဘက် ဆိုင်ရာ အရေဖျားလှီး ခြင်း သည် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ၊ အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီ ( လူသား ကိုယ်ခံအား စနစ် ဗိုင်းရပ်စ် ) ၊ နှင့် အိပ်ခ်ျပီဗွီ ( လူသား ပါပီလိုမာဗိုင်းရပ်စ် ) ကူးစက်ရောဂါ ကို ဆန့်ကျင် ၍ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သက်တမ်း ရှည် ကာကွယ်ရေး တိုင်းတာ မှု တစ် ခု ကို ကိုယ်စားပြု နိုင် သည် ။

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကူးစက်ရောဂါကို သတိပြုမိသည့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများသည် မွေးကင်းစအေးဆေးဟက်ပီစ်များကို ကာကွယ်ရန် တာဝန်ရှိဆရာဝန်များအား ဆက်သွယ်ရမည်ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏အဆိုအရ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကူးစက်ရောဂါကို ကာကွယ်ခြင်းအပေါ် လက်ရှိ သုတေသနပြုချက်များ ရှိပါသည်။ ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်း သို့မဟုတ် ထိရောက်သော မိုက်ခရိုဘိုက်ဆေးများမှတစ်ဆင့် (လိင်ဆိုင်ရာကူးစက်ရောဂါများမှ ကာကွယ်ရန်နှင့် ကာကွယ်ရန် အလို့ငှာ ဗက်တီးရီးယား သို့မဟုတ် ရေခဲသေတ္တာတွင် အသုံးချသည့် ဖြေရှင်းနည်းများ - အက်စ်တီအိုင်အက်စ်) ။

လိင်ဆိုင်ရာ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း

လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီစ်ကို ကုသပေးခြင်းက ဗိုင်းရပ်စ်တိုက်ဖျက်ဆေးနှင့် လိင်ဆိုင်ရာကူးစက်ရောဂါအန္တရာယ် အကြံပေးခြင်းတို့ကြောင့် ကူးစက်ရောဂါကို ရှောင်ရှားခြင်းနှင့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခြင်းကို ရှောင်ရှားရန် အာရုံစိုက်သည်။

မူလကုသမှု

ကုထုံး မည်သို့ပင်ရှိပါစေ ၁၉ ရက်ခန့်တွင် ရောဂါကူးစက်မှုများစွာရှိသည့် အဓိကကူးစက်ရောဂါများသည် ၁၉ ရက်ခန့်တွင် ကုသပေးပါလိမ့်မည်။ ကုသမှုများကို အဓိက သို့မဟုတ် ဒုတိယအဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်။ လူတစ်ဦးသည် ရောဂါပိုးကူးစက်မှု ပထမဦးဆုံးဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ ယင်းကို အခြေခံကူးစက်ရောဂါ (ယခင်က အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီအတွက် ခွဲစိတ်ကုသမှု) အဖြစ် ရည်ညွှန်းသည်။ ဒုတိယအဆင့် (သို့မဟုတ် အခြေခံမဟုတ်) ရောဂါကူးစက်မှုသည် ရောဂါပြီးသား လူနာတစ်ဦးတွင် ရောဂါကူးစက်ခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ လူနာအုပ်စုနှစ်စုစလုံးအတွက် ကုသမှုဟာ တူညီပါတယ်။

နျူကလီယိုဆိုက် anlyog-Polymerase ဟန့်တားပစ္စည်းများနှင့် pyrophosphate-polymerase ဟန့်တားပစ္စည်းများအဖြစ် လုပ်ဆောင်နေသည့် Antiherpesviral ဆေးဝါးများသည် အန်တီဟာပီစ်ဗိုင်းရပ်စ်ဆေးဝါးများ၏ နမူနာများဖြစ်သည်။ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ နှင့် ဗီဇဗွီ နှစ် ခု စလုံး ၏ ကုသ မှု နှင့် ဖိနှိပ် မှု အတွက် အက်ဖ်ဒီအေ ကို ခွင့်ပြု ခဲ့ သော ၊ အက်ကလိုဗာ သည် ၊ ကုထုံး ၏ အခြေခံ ဖြစ် နေ ဆဲ ဖြစ် သည် ။

Penciclovir (အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ လာဘီလီစ်အတွက် ထိပ်တန်းကုထုံးအဖြစ် အသုံးပြုလေ့ရှိတဲ့) Penciclovir (HSV labialis) နဲ့ ဂန်စီကလိုဗာဟာ နောက်ထပ်ကုထုံးနှစ်ခု (CMV ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဖိနှိပ်မှု လှုပ်ရှားမှုရှိတဲ့) နောက်ထပ်ကုထုံး နှစ်ခုပါ။ ဤဆေးဝါးများကို ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရသောဆဲလ်များဖြင့် ကြိုက်နှစ်သက်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများပွားခြင်းကို တားဆီးပေးသည်။ လူနာအားလုံးသည် ရောဂါလက္ခဏာများ၏ ရှည်လျားသောကာလကို ရှောင်ရှားရန် ကုသပေးသင့်သည်၊

• Acyclovir

Acyclovir ကို ထိပ်ပိုင်း၊ နှုတ်တိုက်၊ အင်ထရာဗေးနန်းပုံစံများဖြင့် ရရှိနိုင်သည်။ နှုတ်တိုက် ဖော်ထုတ်ရေးတွင် အကန့်အသတ်သာရှိသော ဇီဝရရှိနိုင်မှု အကန့်အသတ်ရှိပြီး ယင်းကို Valacyclovir ထပ်ဖြည့်စွက်ခြင်းဖြင့် တိုးမြှင့်ပေးခဲ့ပြီ (အောက်တွင်ကြည့်ပါ)။ အက်ကလိုဗာ ၏ အကျိုးကျေးဇူး များ တွင် ၎င်း ၏ အနည်းဆုံး ဘေးထွက် သက်ရောက် မှု မှတ်တမ်း ပါဝင် သည် ၊ ၎င်း သည် အချိန် ကြာမြင့် စွာ သည်းခံ ရန် ခွင့်ပြု သည် ။ အက်စီကလိုဗာ နှင့်အတူ ဖိနှိပ် ကုထုံး သည် ပြန်လည် ဖြစ်ပွား မှု ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း အထိ တားဆီး သို့မဟုတ် ရွှေ့ဆိုင်း ထား နိုင် သည် ၊ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်း ကျော် လျှော့ချ နိုင် သည် ။

မြင့်မားသောဆေးဝါးများကို စီမံခန့်ခွဲသည့်အခါ ဦးနှောက်ပျက်စီးမှုနှင့် နျူထရိုပီးနီးယားတို့ပါဝင်သည့် ဆိုးကျိုးများကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဟက်ပီ များ အတွက် ဖိနှိပ် သော ကုသ မှု တစ် ခု အဖြစ် အက်စီကလိုဗာ ကို လက်ခံ ရရှိ နေ သော ကိုယ်ခံအားစွမ်းရည် ရှိ သူ များ နှင့် ကိုယ်ခံအားနည်း သူ များ တွင် ခုခံ မှု ကို မှတ်တမ်းတင် ခဲ့ သည် ။

ရှေ့ ဖြစ်ဟောကိန်း

အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ အတွက် ကုသ မှု မ ရှိ သော်လည်း ၊ ရောဂါ လက္ခဏာ များ ကို စောစော ရှာဖွေ ခြင်း နှင့် ဆေးဝါး များ ကို အလျင်အမြန် စတင် ရှာဖွေ ခြင်း သည် အစောပိုင်း ဗိုင်းရပ်စ် ပုံတူပွား ခြင်း ကို အဟန့်အတား ဖြစ် စေ နိုင် သည် ။ သိ ထား သော ဗိုင်းရပ်စ် သုတ်သင် စဉ် အတွင်း ရှောင်ကြဉ် ခြင်း သည် အပေါင်းအဖော် ကူးစက် ခြင်း ၏ ဖြစ် နိုင်ခြေ ကို လျော့နည်း စေ နိုင် သည် ။ အုပ်စုလိုက်အနေနဲ့ ဟာပက်စ်ဗိုင်းရပ်စ်လူမျိုးတွေဟာ အာရုံကြောဆိုင်ရာ ဆိုးရွားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ဟာ ဘဝအတွက် လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်မှာ ရှိနေပါတယ်။

ရှုပ်ထွေးမှုများ

လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဝေစာတွင် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကူးစက်ရောဂါသည် အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီကူးစက်မှုအန္တရာယ် တိုးများလာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသည်။ ရလဒ်အနေနှင့် အိပ်ခ်ျအိုင်ဗွီကူးစက်ရောဂါ စမ်းသပ်ခြင်းသည် အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ကုထုံးကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်း သတိပြုပါ။

• ဦးနင်တီရစ် - အမျိုးသမီး ၃၆ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် အမျိုးသား ၁၃ ရာခိုင်နှုန်း ကို ထိခိုက် စေ ပြီး ၊ ထိခိုက် ဒဏ်ရာ ရ သူ များ ၏ အချိုး အတွက် ဆေးရုံ တက် ခြင်း ရလဒ် ဖြစ် ပေါ် စေ သည် ။ ယခင်ကဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများနှင့် မျိုးရိုးဗီဇပေါက်ကွဲမှု၏ အစွန်းအထင်းအတောအတွင်း ရောဂါကူးစက်ခံရသူများသည် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ လည်ပင်းတင်းကျပ်ခြင်းနှင့် အဆင့်နိမ့်အဖျားကဲ့သို့သော စနစ်တကျလက္ခဏာများ ပိုမိုရှိနိုင်သည်။ ထို ကဲ့သို့ ရောဂါ လက္ခဏာ များ သည် အရေးပေါ် လင်းဘား အဖြတ်အတောက် တစ် ခု နှင့် စီအက်စ်အက်ဖ် စုံစမ်း စစ်ဆေး မှု တစ် ခု ကို လှုံ့ဆော် ပေး သင့် သည် ၊ ၎င်း သည် မကြာခဏ ပြန်ရည်ဆေး ပလီယိုစီတိုဆစ် ရောဂါ ကို ဖော် ထုတ် သင့် သည် ။ စီအက်စ်အက်ဖ် ကို ဗိုင်းရပ်စ် ယဉ်ကျေးမှု အတွက် တင်ပြ နိုင် သော်လည်း ၊ ပီစီအာ သည် ရောဂါ စစ်ဆေး နည်းစနစ် ကို ကြိုက်နှစ်သက် သော ရောဂါ စစ်ဆေး နည်း ဖြစ် သည် ။

• ပြင်းထန်တဲ့ retinal necrois - ရောဂါ လက္ခဏာ များ တွင် တစ်ဖက်သတ် သို့မဟုတ် အပြန်အလှန် အနီရောင် မျက်လုံး အနီရောင် (s) ၊ စစ်ဆေးမေးမြန်းမှုက အက်ပီစကယ်လီရစ်ရောဂါ သို့မဟုတ် နာတာရှည်ရောဂါအပြင် နီခရိုဆစ်နှင့် မျက်စိခွဲခြင်းတို့ကို ဖော်ပြသည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၂ ဦးနှောက်ရောင်ရောဂါ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။

အော်လိုက်ဟဲပီ

များသောအားဖြင့် နှုတ်ခမ်းနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်အရေပြားကို ထိခိုက်စေလေ့ရှိသည်။ အိတ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကြောင့်သာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါတယ်။ ပါးစပ် ခေါင်မိုးနှင့် ပါးစပ်အတွင်းရှိ ဒေသများကိုလည်း ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ အချို့သောအခြေအနေများတွင် အဖျားနှင့် ကြွက်သားနာကျင်မှုကိုလည်း အစပျိုးပေးနိုင်သည်။

ခံတွင်းဟက်ပီများ၏လက္ခဏာများတွင် ပေါက်ကွဲမှုများနှင့် အနာပွင့်များပါဝင်သည်။ နှုတ်ခမ်းပေါ်မှာ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ နာကျင်မှုတွေကို "အအေးတဲ့အနာတွေ" လို့ လူသိများပါတယ်။ ထုံဆေးမပါတဲ့ အသွင်အပြင်အပြင် ပါးစပ်ဟက်ပီတွေလည်း ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေအပြင် တခြားဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေလိုပဲ မီးလောင်နေတဲ့ ခံစားချက်တွေလည်းပါတယ်။

မျိုးရိုး ဗီဇ ဟင်းသီးဟင်းရွက်

 ဟက်ပက်စ် ရိုးရှင်းတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား ၁ ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇဟက်ပီတွေမှာ အများအားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာ သေးသေးတယ် ဒါမှမဟုတ် ရောဂါလက္ခဏာတွေတောင် ရှိနိုင်တယ်။ ရောဂါလက္ခဏာများပေါ်လာပါက လိင် သို့မဟုတ် ထို့ထက်မက သို့မဟုတ် ထို့ထက်မကသော အနာများဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ အိပ်ခ်ျအက်စ်ဗွီ-၁ ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီတွေဟာ အများအားဖြင့် ပြန်ပေါ်လာတာမဟုတ်ပေမဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ ပြင်းထန်လာနိုင်ပါတယ်။ 

အမျိုးသမီးများတွင် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဟဲပီလက္ခဏာများ

ကူးစက် ခံ ရ သူ တစ် ဦး ထံ မှ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက် ခံ ရ ပြီးနောက် ၂ ပတ် အကြာ တွင် ကနဦး ဖြစ်ပွား မှု သည် ပေါ် ထွက် လာ သည် ။

မျိုးရိုးဗီဇ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ မီးတောက်မီးလျှံကို ရောဂါလက္ခဏာများက မတိုင်မီက  ဖော်ပြသည်–

• ဝမ်းဗိုက် ဒါမှမဟုတ် အစားအသောက်နယ်မြေမှာ မီးလောင်နေတဲ့ ခံစားချက်တွေ၊
• ဖျားနာခြင်းအပါအဝင် တုပ်ကွေးကဲ့သို့သော ရောဂါလက္ခဏာများ၊
• ဆွာလန်ဂလင်းဂလင်းများ၊
• ခြေဖဝါးများတွင် နာကျင်ခြင်း၊ ခေါက်တို၊ သို့မဟုတ် ဗက်တီးရီးယားနယ်မြေတွင် နာကျင်ခြင်း၊
• ဝမ်းဗိုက် ထုတ်ပစ်မှု အပြောင်းအလဲ
• ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊
• နာကျင်မှု ဒါမှမဟုတ် ခက်ခဲတဲ့ ဆီးချိုးခြင်း၊
• အစာအိမ်အောက်မှာရှိတဲ့နေရာမှာ ဖိစီးမှုခံစားရတယ်။

ယခင်လက္ခဏာများမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံခဲ့ရသည့်ဒေသရှိ ပေါက်ကွဲမှု၊ နာကျင်မှုများ သို့မဟုတ် အနာများ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဒီနေရာတွေမှာတော့ -

• ဗက်တီးရီးယား ဒါမှမဟုတ် အန်နာနယ်မြေ၊
• ဗက်တီးရီးယားအတွင်းပိုင်း၊
• ခေါင်းအုံးပေါ်မှာ
• ဆီးဝေစာထဲမှာ
• ခလုတ်တွေပေါ်မှာ ဒါမှမဟုတ်ပေါင်တွေပေါ်မှာပေါင်တွေပေါ်မှာ
• ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဝင်လာတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ တခြားအစိတ်အပိုင်းတွေမှာပေါ့။

အချို့ကိစ္စများတွင် ရောဂါကူးစက်ပြီးနောက် လများ သို့မဟုတ် နှစ်များအကြာတွင် ပထမဦးဆုံး မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဟက်ပီရောဂါ ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။

အစပိုင်းတွင် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဟက်ပီများ မီးတောက်လာပြီးနောက် နောက်ဆက်တွဲမျိုးစိတ်များ ကြုံတွေ့ရပေမည်။ အချိန်တန်သော် လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများ မီးတောက်များ တဖြည်းဖြည်း လျော့နည်းလာပြီး ပြင်းထန်မှု လျော့နည်းလာမည်။

အမျိုးသမီးများတွင် လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများ၏ အန္တရာယ်အရှိဆုံးကဏ္ဍမှာ မိခင်တစ်ဦးသည် မွေးချိန်အတွင်း မိမိ၏ကလေးကို ကူးစက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

မွေးကင်းစ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကြောင့် ကလေးထိတွေ့ရသည့် အန္တရာယ်များမှာ -

• အစောပိုင်းမွေးဖွားခြင်း၊
• ဦးနှောက်၊ အရေပြား ဒါမှမဟုတ် မျက်စိပြဿနာတွေ၊
• အသက်မရှင်နိုင်ခြင်း။

ဆရာဝန် များ သည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် မှ စ ၍ မိခင် ၏ အခြေအနေ ကို သတိပြု မိ လျှင် ကလေး ကို မွေးကင်းစ ဟင်းသီးဟင်းရွက် များ ဖြင့် ကူးစက်ရောဂါ မှ အလွယ်တကူ ကာကွယ် နိုင် ပါ သည် ။ လောလောဆယ်တွင် ယခုအချိန်တွင် မွေးဖွားချိန်အတွင်း ဟက်ပက်စ်ကူးစက်ရောဂါဖြစ်စဉ်ကို ပိတ်ဆို့ထားသည့် ထိရောက်သော ဟက်ပီဆေးဝါးများ ရှိနေသည်။

အမျိုးသားများတွင် မျိုးရိုး ဗီဇ ဟဲပီ

အများအားဖြင့် အမျိုးသားများတွင် လိင်ဆိုင်ရာ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသည် အများအားဖြင့် သာမန်အခြေအနေနည်းသည်။ အမျိုးသမီးများတွင် အများဆုံး ဖြစ်လေ့ရှိသည်။

ရောဂါကူးစက်ပြီးနောက် ရက်ပေါင်း ၂-၃၀ အကြာတွင် ကနဦးမျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဟက်ပက်စ်ဖြစ်ပွားမှု ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည်။ ရောဂါလက္ခဏာများတွင် လိင်အင်္ဂါ၊ စကရိုတမ် သို့မဟုတ် ခလုတ်များပေါ်တွင် နာကျင်စေသော ပေါက်ကွဲမှုများပါဝင်သည်။

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ကြိုတင်ကာကွယ်နည်းတစ်ခုအနေနှင့် အမျိုးသားများတွင် လိင်ဆိုင်ရာဟက်ပီများကို ကာကွယ်ရာတွင် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အရေဖျားလှီးခြင်းသည် အထောက်အကူပြုနိုင်သည်။

ဟဲ ပ် စ် ဇော့ စ တာ

ဟက်ပက်စ် ဇော့စတာ သို့မဟုတ် ရှင်ဂဲလ် (Shingles) သည်လည်း ရည်ညွှန်းထားသည့်အတိုင်း ကြက်ပွိုင့်ဖြစ်စေသည့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။

ဟယ်ပက်စ် ဇော့စတာကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေသူတွေဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ဆယ်စုနှစ်တွေတုန်းက ကြက်သားတွေ ရှိနေပြီ။ Varicella Zoster Virus (VZV) သည် ကြက်များကို ဦးစွာဖြစ်စေပြီး ရှင်ဂဲလ်ကို ပြန်လည်လှုပ်ရှားပြီး ဖြစ်ပေါ်စေပြီးနောက် နှစ်များအကြာတွင်သာ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

အနီရောင်အရေပြားက နာကျင်မှုကို အစပျိုးပေးလေ့ရှိတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့် Shingles ရဲ့ တင်ဆက်မှုဟာ  ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ တစ်ဖက်တစ်ချက်တည်းမှာပဲ ပေါက်ကွဲမှုတွေရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ တိုဆို၊ လည်ပင်း ဒါမှမဟုတ် မျက်နှာပါ။

ဟာပက်ဇိုစတာ၏ ပထမဦးဆုံးလက္ခဏာများတွင် နာကျင်မှုနှင့် မီးလောင်ကျွမ်းစေသည့် အစက်အပြောက်ငယ်များပါဝင်ပြီး ယင်းနောက် အနီရောင် ရုတ်တရက်ဖြစ်ပေါ်လာသည်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ ရုတ်ခြည်များပါဝင်သည်–

• အနီရောင်ချောင်းရွာ၊
• အလွယ်တကူ ကျိုးပဲ့သွားနိုင်တဲ့ အရည်ဖြည့်ထားတဲ့ ပေါက်ကွဲမှုတွေကို ဖြည့်ထားတယ်။
• ကျောရိုးမှ ကျောရိုးအထိ ဝန်းရံထားသည်။
• တက်ချောင်းရွာ၊
• နာကျင်မှု။

ဟဲပက်ဇိုစတာတွင် တွေ့ကြုံခံစားရသူအချို့သည် ပို၍ပြင်းထန်သော ရောဂါလက္ခဏာများ ဖြစ်ပွားလာနိုင်သည်။

• အ ဖျား;
• Chills
• ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊
• မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊
• ကြွက်သားအားနည်းခြင်း။

ဝမ်းနည်းစရာမှာ ဟာပက်ဇော့ဇော့စတာ၏ မီးတောက်သည်လည်း ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သော်လည်း အလွန်ရှားပါးသော အခြေအနေများတွင်ကဲ့သို့သော ရောဂါလက္ခဏာများမှာ -

• မျက်စိနေရာမှာ နာကျင်မှု ဒါမှမဟုတ် အလျင်အမြန်တောင်
• နားထဲမှာ နာကျင်မှုနဲ့ အကြားအာသာ ဆုံးရှုံးတာတောင်၊
• ဒစ်ဇင်းနင်းခြင်း။
• အရသာ ပျောက်ဆုံးသွားခြင်း၊
• ဗက်တီးရယ်ကူးစက်မှုများ။ 

ဟဲ ရ က် ပ် စ်

အများအားဖြင့် သင်၏ကျော သို့မဟုတ် ရင်ဘတ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းတည်းတွင်သာ ထွက်ပေါ်လာသော်လည်း မျက်နှာတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသို့လည်း တက်သွားနိုင်သည်။

မျက်နှာ ကြွက်သား များ ရွေ့လျား ခြင်း တွင် ပြဿနာ များ ကဲ့သို့ အန္တရာယ် ရှိ နိုင် သည့် ကူးစက်ရောဂါ ကို လှုံ့ဆော် ပေး နိုင်သည် ။

မျက်လုံး ဒါမှမဟုတ် မျက်လုံးထဲမှာရှိတဲ့ ဟက်ပီတွေဟာ ရှင်းလင်းချက်တွေရှိတဲ့ ဟက်ပီတွေရဲ့ ၁၀% ကနေ ၂၀% လောက်မှာ ပေါ်လာတယ်။

မျက်လုံးဟက်ပီဇိုစတာနှင့်ပတ်သက်၍ မျက်ခွံများ၊ နဖူး သို့မဟုတ် နှာခေါင်းပေါ်ရှိ ဟက်ပက်များဆီသို့ပင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

အမြင်အာရုံဆုံးၡုံးခြင်း သို့မဟုတ် ထာဝစဉ်ဒဏ်ရာရခြင်းကဲ့သို့သော ပြင်းထန်သောထိခိုက်ဒဏ်ရာများကို အလွယ်တကူထိခိုက်စေနိုင်သည်။

အော့ဖ်ဖ်သယ်လ်မစ် ဟက်ပီများဖြစ်လျှင် ဆရာဝန်နှင့် ချက်ချင်းတိုင်ပင်သင့်သည်။ ဟက်ပက်စ် ရောဂါ ဖြစ်ပွား ကတည်းက အများဆုံး ၇၂ နာရီ အတွင်း ကုသ မှု စတင် ခြင်း သည် ရှုပ် ထွေး မှု များ ကို တားဆီး နိုင် သည် ။

ပါးစပ် သို့မဟုတ် လျှာပေါ်ရှိ ဟက်ပီများပင်လျှင် အမှန်တကယ် နာကျင်စေနိုင်ပြီး ရောဂါကူးစက်ခံရသူ၏ဘဝအရည်အသွေးကို ပြောင်းလဲပေးနိုင်သောကြောင့် စားရန် သို့မဟုတ် စကားပြောဆိုရန် အလွန်ခက်ခဲစေမည်ဖြစ်သောကြောင့် ရောဂါကူးစက်ခံရသူ၏ဘဝအရည်အသွေးကိုလည်း ပြောင်းလဲပေးနိုင်သည် ။ ထို့ပြင် ပါးစပ်အတွင်းရှိ ဟက်ပီများသည် အရသာကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။

မျက်နှာ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များအတွက် လူကြိုက်အများဆုံး ဆီမွှေးများနှင့် ကျောက်ပြားများ၏ အမည်များဖြစ်သည်။

• Penciclovivi (denaviy)
• Acyclovir (Zovirax)
• Famciclovivie
• Valacyclovivi (Valtrex)
• ဒိုကိုစနောလ်
• အိမ်ကုထုံးများ (L-lysine, Vitamin C, E, B12)

ခလုတ်များပေါ်ရှိ ဟဲ့ပက်စ်များ

ခလုတ် များ ကို လည်း ရှင်ဂယ်လ် များ က ထိခိုက် နိုင် သည် ။ Shingles ရဲ့ စရိုက်လက္ခဏာက ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုပဲ ထိခိုက်စေတဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုတည်းကိုပဲ ထိခိုက်စေတဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုပဲ ထိခိုက်စေတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေထဲက တစ်ခုပဲ မီးတောက်ကြောင့် ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။

ခလုတ်များပေါ်ရှိ ရှူးဖိနပ်များ၏ လက္ခဏာများတွင် အများအားဖြင့် စိတ်ရှုပ်ထွေးစေပြီး နာကျင်စေသော ရုတ်တရက်ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ခလုတ်များပေါ်တွင် ဟက်ပီများ ကြုံတွေ့နေရသူအချို့သည် မျက်မြင်ရ အလျင်စလိုမဖြစ်ဘဲ နာကျင်မှုခံစားရနိုင်သည်။

ဟဲပက်စ်နှင့် အင်ပီတီဂိုတို့ကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်ပုံ

အင်ပီတီဂိုသည် အသက်အရွယ်အမျိုးမျိုးရှိသူတို့ကို ထိခိုက်စေသည့် အရေပြားရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပြီး ယင်းသည် လူငယ်များတွင် အကြိမ်ကြိမ်ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ အင်ပီတီဂိုသည် သာမန်ဗက်တီးရီးယားများကြောင့်ဖြစ်ပြီး မကြာခဏဆိုသလို အပိုင်းအစငယ်လေးဖြင့် စတင်လေ့ရှိသည်။ နွေရာသီအတွင်း၊ အထူးသဖြင့် နီးကပ်သောနေရာများတွင် နေထိုင်ကြသည့် ကလေးများတွင် ပို၍ဖြစ်လေ့ရှိသည်။

ဟဲပက်စ်နှင့် ကင်ဆာဆာကို လျှာဖြင့် ခွဲခြားသိမြင်နိုင်ပုံ

ကင်ဆာအနာများသည် ပါးစပ်အတွင်းရှိ နူးညံ့သောတစ်ရှူးများပေါ်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဝန်းကျင် သို့မဟုတ် ပါးစပ်အတွင်းရှိ နူးညံ့သောတစ်ရှူးများပေါ်တွင် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ နှုတ်ခမ်းအတွင်းပိုင်း၊ သို့မဟုတ် ပါးစပ်အတွင်း၌ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ဟက်ပက်စ်ရိုးရှင်းသော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် အအေးဒဏ်များဖြစ်စေသည်။ ယင်းတို့သည် နှုတ်ခမ်းများပေါ် သို့မဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော်လည်း လျှာ၊ သွားဖုံး၊ လည်ချောင်းစသော အခြားအစိတ်အပိုင်းများတွင်လည်း ပေါ်လာနိုင်သည်။

နိဂုံးချုပ် 

ဟဲ့ပက်စ်သည် တစ်သက်လုံး အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော မည်သည့်မီးတောက်မဆို အလွယ်တကူ ကိုင်တွယ်ပြီး ကုသနိုင်ပါသည်။ ဝမ်းနည်းစရာမှာ ဤဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအတွက် ကုသမှုမရှိသော်လည်း မဝေးတော့သည့် အနာဂတ်တွင် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရခြင်းမှ လူငယ်မျိုးဆက်များကို ကာကွယ်ရန် ကာကွယ်ဆေးများ ရရှိနိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်။ ကာကွယ်ဆေးတစ်လုံးတည်ရှိခြင်းက ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို ကောင်းကျိုးအတွက် တဖြည်းဖြည်း ဖယ်ရှားပေးနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။